3. Oorlog in het lichaam – recente onderzoeken

Bij ME patiënten is in onderzoeken meermalen aangetoond dat het immuunsysteem ‘oorlog’ voert. Wat daarvan de oorzaak is weten ze nog niet goed, hoewel er ontstekingen in de hersenen en het ruggenmerg zijn gevonden in enkele onderzoeken die de oorzaak zouden kunnen zijn. Het immuunsysteem is wel een systeem in het lichaam dat veel processen aanstuurt, problemen in het immuunsysteem hebben daarom veel gevolgen.

Het cvs/ME Medisch Centrum in Amsterdam beschrijft bij de aanknopingspunten voor behandeling drie mogelijke vormen van immuun problemen.

1. Het immuunsysteem kan na activatie niet meer kan terugkeren tot de pre-activatie toestand. Het gaat niet meer ‘uit’ en blijft maar actief zonder reden. Er zijn geen lichaamsvreemde eiwitten meer en ook geen eiwitten die zich lichaamsvreemd presenteren. Toch blijft het immuunsysteem oorlog voeren.
2. Het probleem is auto-immuun. Eiwitten zijn veranderd, door oxidatie (een reactie met zuurstof waardoor vrije radicalen ontstaan die schadelijk zijn) en andere processen,  en presenteren zich nu als lichaamsvreemd waardoor het immuunsysteem hen moet blijven aanvallen.
3. Virussen bestaan voort in een evenwicht met het afweersysteem. Er blijven lichaamsvreemde eiwitten in het lichaam. Ze zitten ‘verstopt’ in het lichaam, maar het immuunsysteem detecteert ze en valt ze aan, maar krijgt ze niet helemaal uitgeroeid.

HHV-6 reactivatie

In een onderzoek uit het voorjaar van 2020 blijkt dat in het serum van ME patiënten zichtbaar is dat cellen een beschermingsmechanisme ‘aan’ hadden gezet door gereactiveerd HHV-6 RNA. Dat betekent dat een infectie met HHV-6 (wat veel mensen ook ongemerkt krijgen) is bestreden, maar van het virus is nog een beetje RNA over. Dat zit inactief in het lichaam tot het ‘reactiveert’ en je ME krijgt. Je wordt niet ziek van dit RNA, want het is slechts een klein deeltje van het virus waar je niet ziek van wordt. Maar de cellen krijgen een signaal dat er iets vreemds rondwaard in het lichaam en de cellen gaan zich verdedigen en ook hun buurcellen waarschuwen zodat zij zich ook gaan verdedigen. Uiteindelijk staan alle cellen in de ‘verdedig-stand’. Het nadeel daarvan is dat de mitochondriën (energiefabrieken) fragmenteren en daardoor niet zo goed meer energie kunnen produceren (Prusty,  Naviaux e.a.).

Deze theorie zou alle drie de immuun-problemen kunnen veroorzaken zou ik graag nog eens willen uitzoeken. Betekent gereactiveerd RNA dat virussen voortbestaan in evenwicht met het afweersysteem (punt 1)? Of betekent de reactiviteit van RNA dat er geen virus is, maar het systeem toch actief blijft (punt 3)?

Methylering

In een ander recent onderzoek is gezien dat bij ME patiënten de genexpressie is veranderd door methylering. In de cellen zit DNA en op dat DNA zitten 20.000 genen. In elke cel staan andere genen ‘aan’ en ‘uit’ en daardoor ziet het DNA er in elke cel anders uit, dat heet de genexpressie. Hoe uit (expressie) het gen zich, uit het zich als ‘aan’ of ‘uit’. Het epigenoom bepaald welke genen op ‘aan’ en op ‘uit’ staan. Het epigenoom kan opdracht geven tot een aantal dingen die zorgen voor een andere genexpressie. Eén daarvan is methylatie. En bij ME patienten is meer methylering gevonden waardoor de genexpressie anders is dan bij gezonde mensen. En vooral de genen voor het immuunsysteem, stofwisseling en neurologie. (Helliwel, Sweetman, e.a.)

Dit onderzoek lijkt dan, in mijn amateur ogen, meer te passen bij een auto-immuun probleem, want eiwitten kunnen zich ook door methylering als lichaamsvreemd presenteren.

Verlaagde creatine kinase

In 2019 is een onderzoek verschenen waarin is gevonden dat ME patiënten een lagere CK waarde in hun bloed hebben dan gezonden mensen. Creatine kinase wordt alleen onderzocht in het kader van mogelijke spierziekten. Creatine Kinase is een afbraak product van de spieren. Er komt altijd een beetje vrij doordat je spieren bij activiteiten ook een beetje CK afbreken. Als je spieren heel erg afbreken (door bijvoorbeeld een spierziekte) dan komt er dus heel erg veel CK vrij in je bloed. Een waarde boven de 145 geeft daarom aan dat er meer onderzoek naar je spieren nodig is. Een waarde onder de 145 werd tot nu toe als ‘gezond’ beschouwt.

In dit onderzoek uit 2019 is gezien dat gezonde personen gemiddeld een hogere CK waarde in hun bloed hadden dan ME patienten. Omdat dit ook te maken kan hebben met de mate van activiteit is daarvoor gecorrigeerd en dan nog konden de onderzoekers vaststellen dat ME patiënten een lagere waarde hebben. Dit zou kunnen komen doordat er minder CK beschikbaar is bij ME. Als dit bij herhaling gevonden gaat worden dan zou dit kunnen betekenen dat ME patiënten minder CK hebben en daardoor niet goed op gang kunnen komen. Creatine Kinase is namelijk nodig om de eerste 10 seconden op gang te komen bij activiteiten.